همانطور که میدانید در ماشین آلات راهسازی ومعدنی (مثل لودر ، بیل مکانیکی، بلدوزر و گریدر) به جای چرخهای لاستیکی از زنجیر استفاده میشود. اجزای زیربندی این دستگاهها از جمله زنجیر همیشه با سطوح سخت و ناهموار زمین در تماس بوده و ممکن است به دلایلی مثل تحمل فشار، اصطکاک و برخورد با اجسام سخت نیاز به تعمیر یا تعویض پیدا کنند. بنابراین زنجیر در ماشین آلات راهسازی ومعدنی علاوه بر حفظ دوام و عملکرد صحیح دستگاه نقش بسیار مهم و حساسی در حرکت و هدایت صحیح دستگاه دارد.
زنجیر از بخشهایی مثل کفشک، پین، رولیک و دندهها تشکیل شده که برای حرکت صحیح و هدایت چرخها در ماشین آلات استفاده میشود. زنجیر زیربندی ماشین آلات راهسازی ومعدنی ازگریدهای بالای فولادی با ضریب امنیت بالا تولید میشود و سختی سطح آن به عنوان معیار مقاومت در برابر سایش شناخته میشود. کیفیت آن با توجه به فشاری که از طرف وزن دستگاه وارد می شود باید طوری باشد که توان کاری دستگاه را بالا ببرد.
زنجیرهای موجود در بازار ایران به دو دسته زنجیر قفلی و زنجیر متسرپین تقسیم می شوند و هر کدام از آنها دو نوع روغنی و خشک دارند.
تفاوت زنجیر قفلی و زنجیر مسترپین:
زنجیر قفلی: این نوع زنجیرها قفلهای خاصی دارند که با استفاده از این قفلها به سادگی و سرعت بالا میتوانند جدا و مجدد متصل شوند و همانطور که پیشتر نیز گفته شد به دو صورت زنجیر قفلی خشک یا زنجیر قفلی روغنی در بازار عرضه میشوند.
زنجیر مسترپین: این نوع زنجیرها پینهای خاص دارند که برای اتصال و جداسازی نیاز به ابزاری خاص دارند و برای افزایش پایداری زنجیر و جلوگیری از جدا شدن زنجیر در شرایط سخت مناسب هستند.
بنابراین زنجیر قفلی با قابلیت جداسازی سریع و آسان، مناسب برای شرایط کاری کمتر پیچیده است در حالی که زنجیر مسترپین با پینهای خودکار برای استفاده در شرایط سخت و نیاز به پایداری بالاتر مناسبتر است.
زنجیرروغنی در ماشین آلات راهسازی ومعدنی یکی از اجزای مهم وحیاتی است که برای عملکرد بهتر این ماشین آلات لازم است. زنجیرروغنی دارای شیارها وحفره هایی برای نگهداری روغن است. بدیهی است که روغن برای کاهش اصطکاک و افزایش طول عمر قطعاتی که با یکدیگر در تماس هستند بسیار ضروری است.
روغنهای مورد استفاده در زنجیر ماشین آلات راهسازی ومعدنی شامل روغنهای ویسکوز، کاهنده نقطه ریزش، ضد اکسیداسیون (ضد زنگ زدگی)، ضد خوردگی و سایش میباشند. این روغنها باعث کاهش سایش، حفظ عمر مفید زنجیر و جلوگیری از خوردگی و فرسودگی در شرایط مختلف محیطی مانند هوای بارانی و رطوبت بالا میشوند.
برای استفاده از زنجیرروغنی در ماشین آلات راهسازی ومعدنی شرایط محیطی متنوعی وجود دارد که این زنجیرها باید در آنجا به کار روند. از جمله شرایط محیطی برای استفاده از زنجیرروغنی میتوان به شرایط با دمای بالا، خوردگی گسترده ، زمینهای سخت و ناهموار و محیط های با دماهای بسیار بالا اشاره کرد
این شرایط نشان دهنده نیاز به استفاده از روغنها در زنجیرروغنی است تا عملکرد بهینه ماشین آلات راهسازی ومعدنی در این شرایط محیطی تضمین شود.
یکی از نکاتی که برای عملکرد بهتر زنجیرها باید در نظر بگیریم میزان کشش مناسب است. کشش نادرست (چه خیلی شل و چه خیلی سفت) باعت افزایش سایش و آسیب به قطعات و ناهماهنگی قطعات متحرک میشود. همچنین تمیزکردن زنجیر و زیربندی باعث طول عمر بیشتر در قطعات میگردد.
زنجیر خشک نیاز به روانکاری مداوم ندارند و در محیط های خشک و گرد و غباری یا در زمانهایی که دسترسی به روغن کاری دشوار است مناسب است.
مزایای زنجیر خشک در ماشین آلات:
عدم نیاز به روغنکشی و نگهداری روغن، کاهش آلودگی و گریس کردن زنجیرها، کاهش هزینههای نگهداری و تعمیرات، افزایش عمر مفید زنجیرها و همچنین کمک به حفظ محیط زیست برخی از مزایای این نوع زنجیر می باشد.
توجه کنید که در استفاده و انتخاب زنجیر خشک باید دقت ویژهای به کار برد و از زنجیر خشک با کیفیت و استحکام مناسب استفاده کرد تا در شرایط مختلف محیطی مانند حرارت بالا یا فشار زیاد، عملکرد آنها تحت تأثیر منفی قرار نگیرد. همچنین نگهداری و نظافت منظم از زنجیرها نیز اهمیت بالایی دارد تا عمر مفید زنجیرها حفظ شود و عملکرد بهینه دستگاههای راهسازی تضمین شود.
به عنوان جمعبندی باید ذکر کنیم که زنجیرروغنی معمولا گران تر از زنجیر خشک است اما طول عمر بیشتری دارد و در شرایط سخت و طاقت فرسا استفاده از آن بهتر است. اما در محیط های خشک زنجیر خشک گزینه مناسبتری است. بنابراین انتخاب بین زنجیر خشک یا زنجیرروغنی بستگی به شرایط کاری، دسترسی به روغن کاری، هزینه و … دارد.